تعریف بیماری کم کاری تیرویید نوزادان

به
وضعیتی گفته می شود که به هر علتی غلظت هورمون های تیرویید (تیروکسین) در جریان
خون نوزاد کم باشد. کم کاری تیروئید در
افزایش سوخت و ساز بدن، تکامل سیستم مغزی عصبی وهمچنین رشد و نمو نقش اساسی دارد. اثرات هورمون تیرویید(تیروکسین) در رشد و تکامل مغز بسیار مهم و ضروری است. اگر به هر علتی هورمون تیروئید در بدن تولید
نشود، یا تولید آن کم باشد، بیماری کم کاری تیرویید به وجود می آید و عوارض مختلفی
در بدن پدیدار می گردد.

این
بیماری یکی از شایع ترین علل قابل پیشگیری عقب ماندگی ذهنی محسوب می شود. شیوع کم کاری تیروئید در نوزادان در نقاط
مختلف دنیا متفاوت است. شیوع این بیماری با
کمبود ید در منطقه ارتباط مستقیم دارد. نوزادان نارس شانس بیشتری برای برای بروز
کم کاری تیروئید دارند ، بروز بیماری در دختران حدود 2 برابر
بیشتراز پسران است . همچنین شانس این بیماری
در مبتلایان به سندرم داون  35برابربیشتر
است. این بیماری در بعضی از
نژادها و قوم ها بیشتردیده می شود.

بر
اساس پژوهش های دانشگاهی قبلی شیوع این بیماری در کشور از 1 در 370 تا
1000 متغیر بوده است. گزارشات حاصل از اجرای
برنامه در کشور نشان می دهد که شیوع بیماری 1 در
هر 670 نوزاد زنده است.

عوامل موثر در بروز کم کاری تیروئید در نوزادان

فاکتورهای
مهم در ایران می تواند شامل کمبود ید، ازدواج های فامیلی،  استفاده بی رویه از مواد دارویی حاوی ید مثل
شربت های اکسپکتورانت ، مصرف بتادین (برای ضدعفونی کردن در زمان بارداری،زایمان،
ویا ناف نوزاد ) مصرف بعضی از داروها مثل دوپامین، کورتن،
آدرنالین ( در نوزاد و مادر) ، لیتیوم و آمیودارون . ابتلا مادر به بیماری هایی
مثل مشکلات تیروئید، دیابت، فشارخون بالا در دوران بارداری (پره اکلامپسی) ، بیماری
های اتوایمیون تیروئید، کمبود سلنیوم، بالا بودن پرکلرات در آب آشامیدنی، موتاسیون
های ژنی می توانند از عوامل موثر در کشور بشمار آیند.

عوارض کمبود ید

کمبود
ید در کودکان مشکل بسیار مهمی است و می تواند موجب اختلال در رشد و نمو، ضعف و
بیحالی، از دست دادن نشاط و انرژی، خواب آلودگی، کندی در صحبت کردن و تحرک بدنی،
افزایش وزن، کدر و شکننده شدن موها و ناخن ها، کوتاهی قد،افسردگی، افت تحصیلی و
عقب ماندگی ذهنی شود. کمبود ید در رژیم غذایی زنان باردار می تواند مشکلات بسیاری
بوجود آورد از جمله سقط جنین، مرده زایی، بروز ناهنجاری های مادرزادی درجنین و
تولد نوزاد مبتلا به کم کاری تیرویید .در
موارد کمبود شدید ید، شانس مرگ زن باردار افزایش می یابد

انواع بیماری کم کاری تیروئید نوزادان

بیماری
کم کاری تیرو یید نوزادان می تواند به صورت دایمی و گذرا باشد.

در نوع  کم کاری تیروئید گذرا  بیمار تا مدتی  (این مدت می تواند از حدود 2 هفته تا  3سال طول بکشد) نیاز به درمان
داشته باشد و بعد از آن با شروع به کارتیروئید و تولید مقدار کافی هورمون درمان
قطع شده و دیگر نیاز به مصرف قرص لووتیروکسین نباشد.

در نوع کم کاری تیروئید دایمی  بیمار
تا پایان عمر نیاز به مصرف قرص لووتیروکسین دارد و نباید دارو را قطع نماید . البته دوز دارو ممکن است، بر اساس نیاز
بیمار و آزمایش های هورمونی وی، کم و زیاد شود، اما قطع کامل نخواهد شد.بیماری کم کاری تیرو ئید نوزادان بسیار جدی است . عدم تشخیص به هنگام بیماری و یا شروع دیر هنگام درمان ، عوارضی بسیار مهم و غیر قابل برگشت ایجاد م ی کند. این بیماری می تواند باعث عوارض مهمی هم چون عقب ماندگی ذهنی، کوتاهی قد و افت تحصیلی شود . در بعضی
موارد، در این بیماران کم شنوایی نیز وجود دارد.

نمونه‌گیری مجدد از پاشنه پا نوزادان

نوزادان نارس (تکرار غربالگری از
پاشنه پا در هفته های 2، 6 و 10 تولد نوزاد نارس) ،  نوزادان
با وزن کم تر از 2500 گرم ، نوزادان با وزن بیش از 4000 گرم ، دو و چندقلوها ، نوزادان بستری و یا با سابقه بستری در بیمارستان
،  نوزادان با سابقه دریافت و یا تعویض خون
،  نوزادانی که داروهای خاص مصرف کرده‌اند: مثل دوپامین،
ترکیبات کورتنی و ... ،  نوزادان
با نتیجه آزمون غربالگری بین 9/9-5
و نمونه ای که نامناسب تهیه شده باید
نمونه گیری در این گونه موارد مجدد تکرار گردد.

غربالگری کم کاری تیروئید در نوزادان

 به دلیل وجود نداشتن علایم مشخص بیماری در بدو تولد، غربالگری نوزادان در سنین  3-5 روز بعد از تولد اهمیت بسیار زیادی دارد و فقط  با غربالگری، می توان در زمان مناسب بیماری را تشخیص داده و با درمان به هنگام از بروز عوارض آن پیشگیری کرد
. ماداران باردار با مراجعه به موقع پس از زایمان به مراکز خدمات جامع سلامت شهری/
روستایی ، پایگاه های بهداشتی و خانه های
بهداشت نزدیک به محل سکونت خود نسبت به
غربالگری نوزاد خود در زمان 5-3 روزگی پس از تولد اقدام نمایند.

درمان کم کاری تیروئید در نوزادان

درمان
بیماری کم کاری تیروئید  فقط با استفاده از قرص لووتیروکسین انجام می شود.
شروع درمان این بیماران باید بدون هدر دادن وقت انجام شوند
زمان طلایی برای شروع درمان باید پیش از 28 روزگی نوزاد باشد.

نکات لازم در زمان مصرف قرص لووتیروکسین

- حتماً هر روز دوز داروی تجویز شده توسط پزشک به کودک داده شود . نباید مقدار قرص، بدون مشاوره با پزشک معالج، کم و یا زیاد شود.

-در هنگام تهیه قرص های تجویز شده ، به تاریخ مصرف و رنگ قرص ها توجه  شود.  مبادا تاریخ مصرف دارو گذشته باشند.

-همیشه تعدادی از قرص ها، جهت مصرف در موارد اضطراری ، در کیف وسایل کودک نگهداری شوند (البته تاریخ انقضاء آن ها در نظر گرفته شود).

-برای جلوگیری از فراموش شدن مصرف دارو، بهتر است یک تقویم دیواری برای این منظور تهیه و در جایی مثل اتاق کودک و یا آشپزخانه نصب
نموده و پس از هر بار مصرف دارو روی آن علامت زده شود.

-در هر بار ویزیت(به هر علتی ) توسط پزشک ، نحوه مصرف دارو و دوز آن ذکر شود.

-دارو را هر روز در یک وقت معین به کودک بدهند (مثلاً هر روز صب حها قبل از خوردن صبحانه).

-بهتر است بیمار یک ساعت قبل از مصرف قرص تا یک ساعت بعد از آن چیزی نخورده باشد.

-نباید دارو را در آب حل نموده و برای ساعت ها و یا روزهای بعد نگه داشت.

-هنگامی که کودک بزر گ تر می شود، شاید بهتر باشد قرص ها تکه تکه شود تا کودک راحت تر قر ص ها را بخورد.

-اگر کودک پس از خوردن دارو استفراغ کرد (قبل از حدود یک ساعت ) لازم است مجدداً، همان دوز دارو به وی خورانده شود.

-در صورت بروز اسهال، بی قراری، کم خوابی و عصبانیت مستمر، باید با پزشک و یا کارکنان بهداشتی- درمانی تماس گرفته شود.

-ویزیت مستمر کودکتان در زمان های توصیه شده توسط پزشک معالج برای کنترل بیماری وی بسیار اهمیت دارد . حتماً آموزش کافی در این زمینه داده شده تا حتی یک ویزیت هم فراموش نشود.

قرص لووتیروکسین نباید همزمان با قطره آهن ، داروهای حاوی کلسیم و مولتی ویتامین مصرف شود. باید بین مصرف این داروها و مصرف قرص لووتیروکسین حداقل 3-4  ساعت فاصله باشد.

مصرف هم زمان شیر های دارای ترکیبات سویا (مثل ایزومیل ) با قرص لووتیروکسین، می تواند جذب لووتیروکسین را مختل نماید . به همین دلیل، باید بین مصرف قرص لووتیروکسین و شیرهای حاوی سویا حداقل 1-2 ساعت فاصله باشد

باید آزمایش های هورمونی بر اساس بازه زمانی زیر از کودک بیمار به عمل آمده و سپس پزشک معالج وی را ویزیت کند:

2 تا 4 هفته بعد از شروع درمان  ، هر 2 ماه در طول 6 ماه اول زندگی ، هر 3 ماه بین سنین 6 تا 36 ماهگی

هر3-6  ماه از 36 ماهگی به بعد (در صورت دایمی بودن بیماری).

معمولاً مصرف قرص لووتیروکسین باید تا 3 سالگی کودک ادامه یابد .

اما در مواردی ممکن است پزشک دارو را قطع کرده و پس از 4 هفته آزمایش هورمونی را تکرار نماید . سپس با توجه به جواب آزمایش ،تشخیص می دهد که آیا کودک نیاز به ادامه درمان ن دارد و یا باید تا پایان عمر قرص لووتیروکسین مصرف کند.

چه
غذاهایی ید دارند؟

کلیه
غذاهای دریایی (انواع ماهی ها ، میگو و....) ، تخم مرغ، لبنیات ( بخصوص شیر گاو و ماست
کم چرب)، سبزی ها (بخصوص سیب زمینی با پوست پخته شده) ، گوشت ها ، حبوبات و میوه
ها منابع طبیعی ید هستند.

-
نیاز به ید در زنان باردار بیشتر از زنان غیر باردار است . رژیم
غذایی زن باردار باید حاوی مواد خوراکی غنی از ید باشد.