توصیه های تغذیه ای و بهداشتی برای شرایط خاص و گروه های ویژه:

نوجوانانی که به سن تکلیف رسیده و توان جسمی کامل دارند و به عبارت دیگر وزن و قد متناسب با سن خود را دارند، بر اساس تکلیف دینی باید با رعایت نکات زیر  روزه کامل بگیرند:

-         
ازمصرف زیاد مواد قندی و شیرین در وعده سحری اجتناب نمایند چون مصرف این مواد سبب افت قند خون گردیده و توانایی یادگیری آنها را در طول روز کاهش می دهد.

-         
نوجوانانی که سال نخست روزه داری را آغاز می کنند به علت گذراندن دوران
رشد به توجهات بیشتری نیاز دارند. رعایت تنوع و تعادل در استفاده از تمامی گرو ه های غذایی بسیار مهم و ضروری است. منابع خوب پروتئینی (انواع گوشت، ماهی، تخم مرغ و حبوبات) باید در برنامه غذایی آنها گنجانده شود.

-         
از دریافت کافی گروه شیر و لبنیات در این افراد مطمئن شوید (حداقل در دو وعده سحر و افطار).

-         
نوجوانان علاقه خاصی به خوردن انواع هله هوله ها و مواد غذایی کم ارزش دارند که فقط پر کننده معده هستند و بخصوص در
ایام روزه داری نباید مصرف شوند.

-         
از منابع غذایی آهن و روی
، ویتامین A و ویتامین B12 از جمله انواع گوشت، حبوبات ، تحم مرغ ، شیر و لبنیات ، انواع خشکبار و مغزها که در رشد و خونسازی نقش دارند، در ایام روزه داری به مقدار
کافی مصرف نمایند.

در سه
ماهه اول بارداری به ویژه 8 هفته نخست بارداری که سلول های مغزی جنین در حال
شکل گیری است ، روزه داری به خصوص در ایامی که ساعات آن طولانی است و به حدود 16
ساعت می رسد، ممکن است صدمات جبران ناپذیری به رشد جنین بزند. در سه ماه سوم
بارداری نیز بخش عمده انرژی جنین از قند خون (گلوکز خون مادر) تامین می شود و روزه
داری با ایجاد ترکیبات کتونی حاصل از سوخت چربی های بدن برای تامین انرژی می تواند
به سیستم عصبی جنین لطمه بزند. بنابر این در سه ماه اول و سوم بارداری
روزه گرفتن توصیه نمی شود. در سه ماه دوم بارداری با نظر پزشک و متخصص تغذیه
اگر مادر کم وزن نباشد، جنین او با توجه به سن
جنینی رشد خوبی داشته باشد، فشار خون طبیعی داشته باشد، کالری و مواد غذایی کافی دریافت
نماید و بیماری خاصی نداشته باشد قادر به روزه گرفتن می باشد.

در
مادران شیرده نیز از آنجا که در 6 ماهه اول شیردهی تنها منبع غذایی نوزاد، شیر
مادر است و دیده شده که روزه داری سبب اختلال در شیردهی و به دنبال آن اختلال در
وزن گیری کودک می گردد، بهتر است در این ایام از روزه داری خودداری نمایند.  

در 6 ماهه دوم شیردهی و با شروع تغذیه کمکی و به شرط اینکه مادر
شیرده از برنامه غذایی صحیح پیروی نماید و منحنی رشد کودک طبیعی باشد، گرفتن روزه
منعی ندارد. در این دوره رژیم غذایی مادر باید غنی از پروتئین و ریزمغذی ها از
جمله آهن ، کلسیم و انواع ویتامین ها باشد . بنابر این در صورتی که مادر شیرده
مایل به گرفتن روزه در ماه مبارک است باید نکات زیر را رعایت کند:

-      
در وعده سحر و افطار و شام منابع پروتئین مانند گوشت یا مرغ یا ماهی یا تخم
مرغ و یا حبوبات و هم چنین انواع سبزی و
سالاد و میوه را در رژیم غذایی خود بگنجاند.

-      
برای تامین کلسیم ، بخشی از پروتئین و ویتامین های گروه
B به میزان 2تا 3 لیوان شیر و یا معادل آن از ماست و پنیر
روزانه استفاده کند.

-      
پس از افطار و تا قبل از خواب و تا سحر حداقل 8 لیوان آب و مایعات مصرف کند
که به دلیل کم آبی بدن حجم شیر مادر کم نشود.

-      
از انجام کارهای سنگین و خسته کننده در طول روز خودداری کرده و استراحت کافی
برای حفظ انرژی داشته باشد.

قدرت سیستم ایمنی و مقاومت در برابر بیماری ها
با افزایش سن و سالمندی کاهش می‌یابد بنابراین سالمندان اگر روزه می گیرند باید بیش از پیش مراقبت سلامت خود باشند. به منظور پیشگیری از ابتلا به بیماری کووید 19 لازم است
سالمندان سالم برای روزه گرفتن ضمن رعایت موارد زیر با پزشک مشورت نمایند:

-         
کم آبی و کاهش قند خون ممکن است موجب سرگیجه ، از حال رفتن و سقوط شود که برای سالمندان خطر آفرین است.
علاوه بر آن کم آبی بدن، خشکی دهان و گلو زمینه را برای ابتلا به بیماری کووید 19
فراهم می کند. بنابر این باید به توصیه های مربوط به پیشگیری از افت قند خون و
کاهش مایعات بدن بیشتر توجه شود.

-         
 سالمندان عموما از مشکلات دهان و دندان رنج می برند لذا مصرف میوه رنده شده، لبنیات خصوصا " شیر کم چرب، استفاده از انواع سوپ ها و آش ها در افطار و سحر و نوشیدن آب و چای کمرنگ در فاصله افطار تا سحر برای آنان مفید و مورد تاکید است و می تواند تعادل آب و مواد معدنی را نیز برقرار کند.

-         
سالمندان دارای بیماری های زمینه
ای مانند فشارخون بالا، بیماری قلبی – عروقی، سرطان ها و دیابت بیش از دیگران در
معرض ابتلای به بیماری کووید- 19 هستند . بنابراین توصیه می شود حتما به پزشک
مراجعه کرده و به توصیه های پزشک عمل نمایند.

-         
براساس نظر اجماعی پزشکان متخصص و
موسـسه موضوع شناسـی فقهی بیماران دیابتی که سن کمتر از 65 سال داشته و تحت
درمان و مراقبت پزشکی هستند و همراه با رعایت رژیم غذایی خود مجبور به استفاده از
داروهای متفورمین، آکاربوز، گلوتازون و
گروه گلیپتین ها هستند، در صورتی که قند
خون ناشتای آنان کمتر از 140 میلی گرم در دسی لیتر و همچنین هموگلوبولینA1c کمتر از 7 دارند، در صورتی که آموزش پذیر و متعهد به پایش منظم قند خون باشند و اصول حفاظتی و پیشگیری توصیه شده ستاد
بحران کرونای کشوری را به دقت رعایت نمایند می توانند روزه بگیرند . 

-         
روزه داری برای بیماران دیابتی نوع 2 که دیابت آنان با رژیم غذایی کنترل شده مفید است و نه تنها بیماری آنان را تشدید نمی کند بلکه کاهش وزن را نیز به همراه دارد که برای مبتلایان به
دیابت دارای اضافه وزن یا چاقی موثر است. افرادی که برای کنترل دیابت خود از قرص استفاده می کنند اگر علائم افت قند خون را در طول روز داشتند باید فورا روزه خود را باطل کنند.

-         
بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 با نظر پزشک معالج و کارشناس تغذیه به شرط اینکه به سایر بیماری ها مبتلا نباشند، به راحتی می توانند در این ماه روزه بگیرند و از اثرات مفید آن بهره کافی ببرند .بیماران دیابتی که روزه می گیرند باید با تنظیم داروهای
مصرفی خود زیر نظر پزشک در وعده های سحر و افطار، رژیم غذایی مخصوص خود را در افطار و سحر رعایت نمایند و در مصرف غذاهای شیرین که در ماه مبارک رمضان در وعده افطار استفاده می شود دقت نموده و مقدار و میزان توصیه شده توسط مشاورین تغذیه را رعایت نمایند. برای کنترل بهتر قند خون توصیه می شود که این افراد در صورت امکان  قند خون قبل از سحر و بعد از افطار خود را کنترل نمایند. مواردی که در بیماران دیابتی روزه داری توصیه نمی شود و یا بهتر است روزه نگیرند:

-  اگر قند خون قبل از سحری بالاتر از 350
میلی گرم بر دسی لیتر باشد.

-  بیمار دیابتی که سحری نخورده باشد.

-  اگر برای کنترل دیابت قرص مصرف می شود و لازم است در طول روز نیز برای کنترل قند خون مصرف شود.

-  اگر انسولین تزریق می شود و در طول روز نیز باید تزریق داشته باشند.

-  اگر عوارض دیابت نمایان شده باشد، یعنی عوارض کلیوی، چشم ها و ...
بهتر است در جهت ممانعت از توسعه عوارض روزه نگیرند و یا با پزشک خود مشورت کنند.

براساس نظر اجماعی پزشکان متخصص و موسـسه موضوع شناسـی
فقهی بیماران دچار فشار خون در صورتی می توانند روزه بگیرند که فشار خون آنها تحت
کنترل باشد، یعنی فشار (سیستولیک) کمتر از 140 میلیمتر جیوه و فشار (دیاستولیک) کمتر از 80 میلیمتر جیوه باشد.

 افراد دارای فشار خون خفیف و متوسط همراه با اضافه وزن می توانند روزه بگیرند و روزه داری به کاهش فشار خون آنان کمک می کند اما باید با پزشک معالج خود مشورت کنند. به طور مثال در طول دوره روزه داری زمان و دوز مصرفی داروهای بلند اثر مانند ایندرال و....و یا  داروهای مدر (ادرار آور) برای جلوگیری از کم آبی باید طبق نظر پزشک تنظیم شود.

-         
 برای کنترل بهتر فشار خون لازم است رژیم غذایی
مناسب نیز رعایت شود. افراد مبتلا به فشار خون بالا باید دریافت نمک و چربی از طریق غذا را کنترل نموده و از کشیدن سیگار اجتناب نمایند. خوشبختانه تمامی این اعمال در ماه مبارک رمضان امکان پذیر و راحت تر است. روزه برای افرادی که فشار خون بالای کنترل نشده و بی
ثبات دارند توصیه نمی شود.

-         
روزه داری و رعایت برنامه غذایی صحیح با کاهش عوامل خطری مانند کاهش وزن، کاهش سطح چربی های خون و نکشیدن سیگار سبب پیشگیری از بروز بیماری های قلبی - عروقی می شود .اما در مورد کسانی که به بیماری های قلبی- عروقی مبتلا هستند موضوع متفاوت بوده و حتما باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

-         
بیمارانی که دچار گرفتگی رگهای قلب هستند و دارو مصرف می کنند، از آنجا که عدم مصرف دارو در زمان مقرر زندگی آنها را به مخاطره می اندازد نباید روزه بگیرند. روزه گرفتن این افراد منوط به تشخیص پزشک با توجه به شرایط
اختصاصی بیمار است.

-         
 بیمارانی که باید برای کنترل بیماری خود به طور منظم و درساعات معینی در وسط روز دارو مصرف نمایند، نباید روزه بگیرند.

-         
  بیماران قلبی باید به تداخلات دارو و غذا توجه نموده و به توصیه های پزشک معالج خود دقیقا عمل نمایند.

-         
بیماران قلبی که سابقه جراحی یا استنت گذاری دارند با اجازه پزشک معالج منعی برای روزه داری ندارند.

نقش اساسی و مهم کلیه ها در بدن تصفیه خون و دفع مواد زاید است.کلیه ها این نقش مهم را به کمک جریان خون و آب به انجام می رسانند. لذا در صورت عدم مصرف کافی آب و مایعات  کافی، کلیه ها نمی توانند وظایف خود را به خوبی به انجام برسانند. در ایام ماه مبارک، فرصت کافی برای تامین مایعات بدن به میزان لازم وجود ندارد و لذا به منظور پیشگیری از عواقب کم آبی در ماه مبارک رمضان که گاهی می تواند وخیم و کشنده باشد باید به نکات زیر دقت نمایند:

-         
 برای کمک به کلیه ها برای تصفیه خون از مواد زائد، مصرف کافی آب و مایعات در فاصله افطار تا سحر توصیه می شود.

-         
 بر دریافت نمک مصرفی کنترل دقیق صورت گیرد و محدودیت در
مصرف رعایت شود.

-         
افرادی که کلیه های سنگ ساز دارند (بیش از دو سنگ ادراری طی 6 ماه گذشته) ، برای روزه داری باید با پزشک معالج خود مشورت کنند

-         
برای بیماران دیالیزی روزه توصیه نمی شود.