استئوپروز شایع ترین بیماری متابولیک استخوان است که امروزه با بالا رفتن متوسط سن افراد جامعه بعنوان یک مشکل بهداشتی مطرح شده است. از سال 1991 سازمان جهانی بهداشت استئوپروز را بعد از سکته های قلبی و مغزی و سرطانها به عنوان چهارمین دشمن اصلی انسان معرفی کرده است. از استئوپروز بعنوان یک اپیدمی خاموش یاد می شود زیرا علائم بالینی ندارد و در صورتی که اقدامی برای پیشگیری و یا درمان آن صورت نگیرد، پیشرفت می کند و اولین بار خود را با عوارض جانبی که شکستگی استخوانها است نشان می دهد.

بر اساس آمار موجود شیوع استئوپروز در مناطق مختلف دنیا از 4 تا 40 درصد متغییر است و پیش بینی می شود استئوپروز در آینده بعنوان یک تهدید جدی سلامت عمومی مطرح شود. در حال حاضر از هر 3 نفر زن که به سن 65 سالگی می رسدیک نفر دچار شکستگی مهره می شود و از هر 5 زن که به سن 70 سالگی می رسد یک نفر دچار شکستگی استخوان ران میشود. بطور کلی زنان در مقایسه با مردان 4 برابر بیشتر در معرض ابتلا به استئوپروز هستند.

پوکی استخوان یا استئوپروز یک بیماری منتشر استخوانی است که با کاهش توده استخوانی و تغییر ساختمان میکروسکوپی نسج استخوان مشخص می شود و این بیماری منجر به افزایش شکنندگی استخوان و افزایش خطر شکستگی )ونه لزوما  بروز شکستگی می شود.)

مهمترین و شایع ترین محل شکستگی ها، شکستگی مهره ها، گردن، ران و مچ دستها است، ولی شکستگی می تواند در هر استخوانی از جمله استخوان هومروس، تی بیا، فمور و سایر استخوانها اتفاق بیفتد. شکستگی های گردن، ران و ساعد معمولا" براثر زمین خوردن وضربات جزئی اتفاق می افتد که علائم شکستگی های معمولی را خواهد داشت.

تغییرات بافت استخوانی با افزایش سن:

بافت استخوانی، بافت زنده ای است که مرتبا" در حال تغییر و تحول و نوشدن است. بطوری که از یک طرف استخوانهای قدیمی تر از بین رفته و از طرف دیگر بجای آن استخوان جدید ساخته می شود . در اوایل زندگی میزان استخوان ساخته شده بیشتر از استخوان تخریب شده است و به همین دلیل توده استخوانی افزایش می یابد تا به حداکثر برسد . حداکثر توده استخوانی در حدود 35 سالگی حاصل می شود. بعد از این سنین میزان استخوان ساخته شده به کمتر از میزان استخوانی که تخریب شده می رسد و بتدریج توده استخوانی بدن رو به کاهش می گذارد و این پدیده تا آخر عمر ادامه می یابد. "بطور کلی حداکثر توده استخوانی و همچنین دانسیته استخوانی در مردان بیشتر از زنان است". در خانم ها بعد از یائسگی در یک دوره حدود 10 ساله میزان این کاهش استخوان سرعت پیدا کرده و به میزان 2 تا 3 برابر در سال می رسدولی بعد از یک دهه این رقم به سالانه  از 25/0 درصد به 1 درصد می رسد بنابراین پدیده پوکی استخوان یک پدیده فیزیولوژیک است که در همه افراد ایجاد می شود ولی آنچه که قابل توجه است مجموعه عواملی است که منجر به تشدید روند از دست دهی استخوان می گردد.

نکات مهم در حفظ سلامت استخوان

استراتژی برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در افرادی که دیابت دارند، بسیار شبیه به افرادی هستند که دیابت ندارند. توصیه مهم به شرح زیر است:

رژیم غذایی سالم با کلسیم و ویتامین D زیاد

کلسیم در مواد غذایی زیادی به خصوص در محصولات لبنی یافت می شود. اگرچه در اکثر راهنما های تغذیه ای دریافت دوز کلسیم بر اساس سن است ولی مصرف حدود 1000 میلی گرم در روز اکثرا توصیه میشرود.

ویتامین D نیز هنگامی که پوست در معرض نور خورشید قرار گرفته باشد تولید می شود ، اگرچه بسیاری از مردم؛ قادر به تولید ویتامین D به طور طبیعی با واسطه نور خورشید هستند، ولی در افراد مسن، در بعضی اوقات بدلیل اینکه کمتر در معرض نور خورشید قرار می گیرند ، دچار کمبود ویتامین D میشوند. به همین دلیل برای آنها ویتامین D به صورت مکمل، برای مصرف روزانه، مخصوصا، در افراد چاق که در خطر ابتلا به کمی ویتامین D هستند لازم است

تمرینات منظم جهت تقویت استخوان

به طور منظم تمرینات تحمل وزن و تقویت عضلات، از پوکی استخوان جلوگیری میکند وبا بهبود تعادل و انعطاف پذیری بهتر ، کاهش افتادن و شکستگی استخوان را داریم.به همین دلیل ورزش برای افرادی که دیابت دارند بسیار مهم و لازم است از طرف دیگر ورزش به کاهش سطح قند خون کمک میکند.

زندگی سالم

ترک سیگار و مصرف الکل همراه با حفظ وزن در محدوده نرمال نه تنها به درمان بیماری دیابت کمک میکند بلکه به سلامت استخوان هم کمک میکند

درمان دارویی

درمان دارویی تایید شده برای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در زنان یائسه و مردان معمولا تجویز میشوند، اگرچه تحقیقات زیاد ی برای تعیین میزان تاثیر این درمان ها در بیماران مسن مبتلا به دیابت مورد نیازاست.

به حداقل رساندن خطر افتادن

دو توصیه مهم برای جلوگیری از افتادن شامل:  (1 پوشیدن کفش مناسب (2      نصب دستگیره و نرده در حمام ، راه پله و پاکسازی مسیر رفت و آمد سالمندان دیابتی از مخاطرات ایجاد کننده خطر سقوط )مانند فرش هایی که در مسیر رفت و آمد ثابت نشده اند (

من درد استخوان ندارم، آیا به این معنی است که پوکی استخوان دارم؟

پوکی استخوان یک بیماری بدون درد است تا زمانی که شکستگی رخ دهد. بنابراین اگر دردی ندارید، به این معنی نیست که شما پوکی استخوان ندارید. پوکی استخوان شدید حتی بدون شکستگی ممکن است وجود داشته باشد

آیا مصرف کلسیم و ویتامین D میتواند از استخوان های من مراقبت کند؟

کلسیم و ویتامین D ، برای سلامتی پوکی استخوان بسیار مهم هستند. مصرف مقدار کافی کلسیم را میتوان از طریق رژیم غذایی تامین کرد، اگر این شرایط اتفاق نیافتد ، از طریق تجویز مکمل می توان اقدام کرد .بیشتر ویتامین D از طریق جذب نور خورشید بدست می آید و گاهی اوقات مکمل مورد نیاز است، مخصوصا برای افرادی که در معرض نور آفتاب قرار نمی گیرند. ویتامین D در برخی غذاها موجود است.

مهمترین عواملی که بر تسریع روند پوکی استخوان موثرند عبارتند از:

زمینه ژنتیکی و سابقه خانوادگی پوکی استخوان · جنس (زنان بیشتر در معرض خطر هستند)، نژاد (سفیدپوستان/آسیایی ها)

نداشتن فعالیت فیزیکی مناسب و بی تحرکی ، اختلالات هورمونی (کاهش استروژن) ، سن (بویژه بعد از 60 سالگی) ، یائسگی

برداشتن تخمدان ،هیپوگنادیسم در مردان ، هیپوگنادیسم در زنان با فعالیت ورزشی سنگین  ، مصرف داروها ، فشارخون ، دیابت

اختلالات مزمن کلیوی ، اسهال یا سوء جذب مزمن ، بیماریهای پاراتیروئید، سیگار کشیدن ، مصرف زیاد از حد الکل

مصرف بیش از اندازه فیبر ، مصرف بیش ازاندازه کافئین ، مصرف ناکافی منابع غذایی کلسیم ، کمبود دریافت ویتامین D

نقش تغذیه در پیشگیریاز پوکی استخوان

بافت استخوان بافتی کاملا" زنده است و بطور دائم در حال تغییر و تحول و نو شدن است. بنابراین باید مواد مغذی و آلی مورد نیاز بافت استخوانی در بدن موجود باشد.