مدیر گروه سلامت روانی اجتماعی مرکز بهداشت استان در گفتگو با روابط عمومی معاونت بهداشتی در خصوص مراحل مختلف واکنش‌های روانی و رفتاری پس از بلایا بیان کرد : امسال به منظور اهمیت موضوع حمایتهای روانی در بلایا ، شعار هفته سلامت روان به این موضوع اختصاص یافته است .

انسان‌ها در رویارویی با بلایا وحوادث واکنش‌هائی را از خود بروز می‌دهند که می‌توان آنها را به 5 مرحله تقسیم کرد.

مرحله تماس یا ضربه: این مرحله در چنددقیقه پس ازحادثه بروزمی کند. اکثرافراد دچارترس ووحشت شدیدی می‌شوند.

مرحله قهرمان گرائی: درساعات اولیه وقوع حادثه بروزمی کند. دراین مرحله بین مردم همبستگی ایجاد می‌شود.افراداحساس می‌کنند بایدکاری انجام دهند، به طور داوطلبانه درامدادرسانی کمک می‌کنند.

مرحله شادمانی وفراموش کردن غم: یک هفته تا چند ماه پس ازحادثه بروز می‌کند. همزمان بارسیدن نیروهای کمکی افراد امیدوارمی شوند و ممکن است حالت آرامش ونشاط ،سرخوشی وشادمانی دارند.

مرحله مواجهه باواقعیت:  2 الی 3 ماه پس ازوقوع حادثه بروزمی کند.دراین مرحله افراد تازه متوجه وسعت خسارات وفقدان هایشان می‌شوند. مجدداً روحیه خودرا ازدست می­دهند، نا آرام، خسته ودرمانده می‌شوند.

تجدید سازمان: که 6 ماه تا 1 سال پس ازوقوع حادثه بروزمی کند. افرادشروع به بازسازی روانی خودوبازسازی زندگی خودمی کنند و بتدریج درک می‌کنند که باید متکی به خودباشند.

 محمد حسین نخعی در خصوص واکنش‌ها وعلائم روانی در گروه‌های آسیب پذیر گفت :

پس ازهر فاجعه یا بلا افکار، احساسات یا رفتارهائی دربین افرادی که آسیب دیده­اند یا شاهد صحنه‌های دردناکی بوده­اند جریان پیدا می­کند. این افراد نگرانی‌هایی درموردتنها شدن، امنیت، سلامت خود واشخاص موردعلاقه خودداشته و خواب آشفته­ای دارند، دائماً صحنه‌های دردناکی که دیده­اند دربیداری یا درخواب بصورت کابوس به سراغشان می­آید. اما وجوداین علائم به معنی وجود یک بیماری نیست. این علائم واکنشی طبیعی به یک حادثه کاملاًغیرطبیعی است ودربسیاری ازموارد درطول زمان کاهش می­یابد وازبین می­رود.  وی افزود واکنش کودکان ، زنان ،سالمندان پس از وقوع بلایا متفاوت است .

کودکان:

خیلی‌ها فکرمی کنند که« کودکان زود همه چیز رافراموش می‌کنند» یااینکه« کودک که چیزی نمی‌فهمد وحتی اگر دچارضربه شدیدی هم شود زود بهبودی پیدا می‌کند». این طرز فکرباعث می‌شود توجه کمتری به کودکان شود. افت تحصیلی یا امتناع ازرفتن به مدرسه درفرزند خود را رفتاری عمدی یا دال برلجبازی تلقی کنند.

کودکان ممکن است درسنین مختلف واکنش‌ها وعلائم متفاوتی را نشان دهند.

سنین پیش ازدبستان (5-1 سال):

     ترس از جدائی و چسبیدن بیش ازحد به والدین- ترس از غربیه‌ها و بی اعتمادی به دیگران- ترس ازتاریکی

 خودداری ازتنها خوابیدن- ترس ازاشیای خیالی، حیوانات - دیدن رویاهای ترسناک- برگشت به رفتارهای مراحل اولیه رشدی مثل شب ادراری، انگشت مکیدن- فعالیت بیش ازحد وپرخاشگری- اختلال درصحبت کردن، سکوت یا لکنت زبان

کودکان دبستانی (11-6 سال):

 احساس غمگینی - انجام بازی‌های تکراری- مشکلات خواب- اضطراب ونگرانی درموردسرنوشت اعضاء خانواده - مشکلات تحصیلی - بی اشتهائی- شب ادراری- پرخاشگری - شکایت‌های بدنی مثل : دردشکم، سردرد

نوجوانی وجوانی(18-12سال):

      علائم بدنی مثل دردهای شکمی، سردرد، ناراحتی‌های پوستی، دردهای نامعلوم، مشکلات خواب وکابوس، نزاع با دیگران وتحریک پذیری، افت تحصیلی، روآوردن به سیگار یا موادمخدر، طغیان و سرکشی درخانه ومدرسه، افسردگی یا غمگینی، از دست دادن علاقه به تفریح یا فعالیت‌های گروهی با دوستان

زنان:

مرگ و میر زنان درکشورهای درحال توسعه دراثربلایا ازمردان بیشتراست. به­طورکلی زنان علائم و واکنش­های روانی بیشتری بعد ازوقوع بلایا دارند. زنان معمولاً نقش اصلی مراقبت ازفرزندان را برعهده دارند وکمتراحتمال دارد به خاطر فرزندان خودهنگام بروز بلایا، محل حادثه راترک کنند. پس از وقوع بلایا امنیت آنان بیشتر مورد تهدید قرارمی گیرد.

باید تاکید کرد که پس از بلایا فرصت‌هائی نیز وجود دارد که زنان بتوانند گروه‌های اجتماعی تشکیل داده وازحمایت‌های بیشتری برخوردار شوند.

سالمندان:

درصورت بروز بلایا، سالمندان درمعرض خطر بیشتری قراردارند. افسردگی درآنها معمولاً نادیده گرفته می­شود چون علائم آنها با افراد جوان تر فرق دارد، به عنوان مثال فراموش کاری یا حواس پرتی درآنها ممکن است علامتی ازافسردگی باشد که گاهی به حساب پیری گذاشته می­شود ومورد غفلت قرار می­گیرد.