به گزارش  روابط عمومی
معاونت بهداشتی دانشگاه؛ " برنامه های پیشگیری از اعتیاد و  فعالیت های هفته مبارزه با مواد مخدر" در استان به شرح ذیل اعلام شد

اعتیاد پس از حوادث
ترافیکی، بلایای طبیعی، بیماریهای ایسکمیک قلبی و افسردگی در جایگاه پنجمِ طبقه بندی بار بیماریها در سال 82
را به خود اختصاص داده است . در مطالعه سال
1389مطالعه ملی بار بیماریها سیگار کشیدن مصرف مواد والکل به ترتیب در جایگاه 5و
10و 12به لحاظ دخالت عوامل خطر در بار بیماریهای کشور قرار گرفت مصرف مواد غیر
قانونی در ایران یکی از مهم ترین مسایل بهداشتی درمانی اجتماعی و فرهنگی بشمار
میرود به گونه ای که بیش از 90درصد مردم نسبت به مصرف مواد در جامعه ابراز نگرانی
جدی کرده اند. موقعیت راهبردی ایران و قرار گرفتن آن در کنار کشورهای افغانستان و
پاکستان که از تولید کنندگان عمده مواد افیونی در جهان می باشد و از طرفی ترانزیت
و عبور و مرور مواد افیونی از کشور ما به جهت ویژگیهای خاص منطقه ای بازار مصرف
داخلی مواد مخدر را رونق بخشیده است برای مثال قسمت اعظمی از مواد غیر قانونی جهان
در همسایگی ما با مرز مشترکی به طول 936کیلومتر تولید و توزیع می شود .

اعتیاد به مواد مخدر بطور متوسط13.7 سال از عمر را کم می کند .متاسفانه
در دوران همه گیری کووید 19 شایعه غلط درمان کرونا با مواد مخدر و روانگردان شدت
گرفت و تعداد زیادی از مردم تحت تاثیرسوداگران مرگ قرار گرفته و در دام اعتیاد
گرفتار شدند . اعتیاد به مواد مخدر افزایش
آسیب های اجتماعی از جمله ورودی زندانیان، طلاق های توافقی ، اعتیاد تزریقی و ...
را بدنبال داشته است . بالا رفتن قیمت مواد مخدر در نیمه دوم سال 1401 منجر به
افزایش مراجعات آنها به کلینیک های درمان اختلال مصرف مواد شده است .

مواد:
شامل همه ترکیباتی میشود که باعث تغییرکارکرد مغز شود(مثل افسردگی،هیجان
ویا اختلال درقضاوت وشعور).

وابستگی :تمایل شدید فرد به ادامه مصرف یک
ماده

عوامل محافظ فردی و بین فردی

• نگرش منفی به مصرف مواد اعتیاد آور

• کارآمدی یا صلاحیت اجتماعی

• سطح پایین فشار هیجانی و روانی

• احساس خوشبختی یا رضایت از زندگی و اعتماد به نفس

• سطح بالای عزت نفس

• روابط مثبت با بزرگسالان

• آگاهی از خطر الکل، دخانیات
یا سایر مواد

عوامل
خطر و محافظ خاص خانواده

عوامل خطر خاص
خانواده

• بدرفتاری / کشمکش خانوادگی

• والدین یا خواهر وبرادرهای مصرف کننده مواد

عوامل محافظتی خاص
خانواده

• تعامل با دوام و با ثبات خانواده / والدین

• پویایی مثبت خانوادگی

• پیوند اجتماعی

عوامل محافظ محیطی / اجتماعی

• در دسترس بودن تفریحات سودمند

• برقراری قوانین فروش حداقلی مواد

• تبلیغات ضد مواد

• غالبا مداخلة زود هنگام
زمانی که کودک در معرض خطر قرار دارد (مثل رفتارهای پرخاشجویانه و خودکنترلی ضعیف ) از طریق ایجاد و افزایش
رفتار های مثبت و کاهش رفتار های پر خطر، موثر تراز مداخلات دیر هنگام می باشد.

• خطرابتلاء به سوءمصرف مواد
بستگی به ارتباط بین تعداد و نوع عوامل
خطر (مثل نگرش مثبت به مواد و رفتارهای انحرافی) و عوامل محافظ (مثل حمایت والدین) دارد.

علل
گرایش به مصرف مواد صنعتی و شیمیایی

· باور اشتباه :عدم اعتیاد آور بودن
مواد صنعتی و شیمیایی وپایین بودن آسیبهای ناشی از مصرف مواد صنعتی و شیمیایی

· ایجاد انرژی مضاعف بواسطه مصرف آنها

· افزایش قوای جنسی ناشی از مصرف آنها

· آرامش تمرکز و افزایش خلاقیت ناشی از مصرف آنها

مهمترین عوامل تاثیرگذار بر دانشجویان در معرض خطر مصرف مواد مخدر :

· وجود افراد مصرف کننده در شبکه دوستان و خویشاوندان

· ضعف عملکرد آموزشی

· ضعف گرایشات دینی

· ضعف در پایگاه اقتصادی و اجتماعی

· فقدان حمایت اجتماعی مناسب

· کسب شادی و نشاط

· دوری از استرس و اضطراب

برنامه های معاونت بهداشتی
دانشگاه در راستای پیشگیری از مصرف مواد /دخانیات/ الکل

الف) برنامه کاهش آسیب

برنامه کاهش آسیب مصرف مواد شامل برنامه ها و مداخلاتی است که با هدف
اولیه کاهش عواقب بهداشتی، اجتماعی و اقتصادی متعاقب مصرف مواد مخدّر و محرک صورت
می گیرد و الزاماً با کاهش مصرف مواد همراه نیست.

در ارائه برنامه­های کاهش آسیب در کشور که مبتنی بر سیاست­ها و واقعیتهای
موجود کشور، این واقعیت که فرد مصرف کننده تصمیم دارد به مصرف مواد به صورت تزریقی
یا غیرتزریقی ادامه دهد، مورد پذیرش قرار میگیرد. بدیهی است که این به معنای تأیید
ادامه مصرف مواد به هیچ روشی نمی­باشد. همچنین با فرد مصرف کننده تزریقی مانند یک
انسان و با احترام برخورد می­شود و انتظار می­رود که فرد مصرف کننده تزریقی مانند
هر شهروند دارای حقوق ومحدودیت های قانونی
رفتار نماید. این برنامه تلاش دارد تاگستره خدمات مرتبط با سلامتی مصرف کنندگان
مواد را هرچه بیشتر گسترش داده و از این مسیر گام مهمی در حفظ و ارتقاء سلامت
جامعه بردارد. همچنان که مصرف مواد و مصرف تزریقی مواد محدود به شهر های بزرگ نمی­باشد،
گستره خدمات سرنگ و سوزن نیز فقط در مناطق شهری کشور نبوده است.

جدی ترین و شایعترین عارضه بالقوه اختلالات مصرف مواد، بیماریهای منتقله
از راه تزریق مشترک (HIV
و برخی هپاتیت های ویروسی )است .در راستای کاهش عواقب بهداشتی، اجتماعی
و اقتصادی مصرف مواد، وزارت بهداشت با همکاری ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور نسبت به
راه اندازی مراکز ارائه خدمات کاهش آسیب اقدام نموده است. نتیجه اجرای برنامه های کاهش
آسیب، کاهش سیر پیشرونده و فاجعه بار HIV از راه تزریق مشترک بوده است.

در حال حاضر2 مرکز کاهش آسیب
در شهرستان بیرجند و 2کانکس کاهش آسیب در
شهرستان زیرکوه و درمیان قرار دارد همچنین یک موبایل سنتر در شهرستان بیرجند بطور
سیار خدمات کاهش آسیب را ارائه می کند از
این مراکز یک مرکز تحت پوشش مرکز بهداشت شهرستان بیرجند و مابقی خدمات توسط ادارات
بهزیستی در استان ارائه می شود .

برنامه های قابل ارائه در مرکز کاهش آسیب :

برنامه سرنگ و سوزن (NSP)

درمان نگهدارنده با متادون (MMT)

تست اچ آی وی و مشاوره

درمان عفونت های رترو ویروسی (ART)

پیشگیری و درمان عفونت های منتقله از راه جنسی

برنامه های سلامت جنسی برای افرادی که مواد را تزریق می کنند و برای شرکای
جنسی آنها

اطلاع رسانی، آموزش و ارتباطات (IEC) برای کسانی که مواد را تزریق
می کنند و شرکای جنسی آنها

پیشگیری، واکسیناسیون، تشخیص و
درمان هپاتیت های ویروسی

پیشگیری، تشخیص و درمان سل

پیشگیری
و درمان بیش مصرفی ((Over Dose

ب) برنامه غربالگری مصرف دخانیات
مواد و الکل

غربالگری دخانیات /مواد و الکل در بستر سامانه سیب از کلیه مراجعین
15 تا 59 سال در خانه های بهداشت و پایگاه
سلامت انجام می شود و موارد غربال مثبت برای ادامه مداخلات به پزشک و کارشناس سلامت روان ارجاع می شوند
موارد غربال منفی نیز برای دریافت آموزش مهارتهای زندگی/ فرزند پروری، خود مراقبتی
در سلامت روان ، برنامه تقویت بنیان خانواده به کارشناس سلامت روان مرکز ارجاع و
خدمت لازم بطور فردی و گروهی ارائه می گردد.

ج) برنامه آموزش مهارتهای فرزند پروری نوجوان سالم:

این برنامه برای والدین نوجوانان 12 تا 18 سال که غربال منفی مصرف دخانیات ،مواد و الکل می شوند انجام می شود. همه والدین خواهان بزرگ کردن فرزندانی تندرست و نیک رفتار
هستند. با گذر از کودکی به نوجوانی دغدغه‌های والدین در مورد رفتار فرزندان دو
چندان شده و بیش از پیش به نگرانى بدل مى‌شود.
مادران و پدران در جستجوى راهکارهایى بر مى‌آیند که نوجوانان را به سلامت
از مخاطرات این دوران گذر دهندمهارت‌هایی است که صرف نظر از جنبه پیشگیری از
اعتیاد، بطور عام به استحکام و ثبات خانواده، ارتباط مناسب اعضای خانواده با
یکدیگر و رشد و تکامل سالم فرزندان می‌انجامد. بد نیست در اهمیت پیشگیری اولیه از
سوء مصرف مواد در دوران کودکی و نوجوانی به این نکته هم اشاره کنیم که برخی پژوهش‌ها
نشان داده است مصرف مواد در این دوران می‌تواند بر مغز فرد که هنوز دوره رشد و
تکامل آن کامل نشده است تاثیراتی برگشت ناپذیر بگذارد.

برخی والدین در دوره نوجوانی تاثیر دوستان را مهمتر از نقش پدر و مادر در نظر
می‌گیرند، بدون این که بخواهیم نقش مهم همسالان را کتمان کنیم، باید بگوییم که
اکثر پژوهش‌های دنیا نشان می‌دهند که والدین در دوره نوجوانی هم قوی‌ترین الگوی فرزندان خود
هستند و بیشترین نفوذ را بر آنها دارند. حتی پدر و مادر در صورت داشتن مهارت‌های فرزندپروری می‌توانند در
تقویت تاثیر مثبت دوستان و جلوگیری از تاثیر منفی احتمالی نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشند. این حقیقت مسئولیت
پدر و مادر را در ایجاد شرایط مناسب و سالم برای فرزندانتان افزایش می‌دهد. به همین
دلایل است که اکثر برنامه‌هایِ جدید پیشگیری دنیا مبتنی بر خانواده و والدین است، در واقع
والدین می‌توانند به شیوه‌های متعددی به رشد مثبتِ نوجوان کمک کنند و آنها را از سوء مصرف
مواد باز دارند.

د) برنامه آموزش تقویت بنیان خانواده

• گروه هدف
این برنامه کودکان 14-10 سال و والدین
آنها می باشند آموزش توسط مربی
دوره دیده مبتنی بر DVD است .7 جلسه دو ساعته به فواصل یک هفته که یک ساعت ویژه والدین و یک ساعت ویژه
نوجوانان 10 تا 14 سال می باشد در ساعت دوم آموزش برای خانواده با حضور خانواده می
باشد همچنین 4 جلسه یاد آور نیز در نظر
گرفته شده است اندازه گروه بین 20 تا 30
نفر متفاوت است

• کودکی به عنوان پنجره
ای برای فرصت تلقی می شود اخیرا دهه دوم زندگی هم به عنوان فرصت دوم عنوان شده است برنامــه ی تقویــت
خانــواده بــرای کاهــش عوامــل خطــر بروز رفتارهای مشکل ساز و بهبــود عوامــل محافظتــی طراحــی شــده و
هــدف نهایی آن افزایــش ســازگاری فــردی اســت. اجــزای برنامــه ی آمــوزش
مهــارت بــرای خانــواده، هــم والدیــن و هــم کــودکان را بــرای یادگیــری و
تمریــن رفتارهــای تــازه شــامل می شــود، زیــرا آمــوزش والدیــن بــه
تنهایــی بــرای تغییــر رفتــار در خانــواده کافــی نیســت.

• تحقیقــات نشــان داده کــه این برنامــه،
در کاهــش عوامــل زمینه ســاز اختلال هــای روانــی، پرخاشــگری، بزهــکاری
جوانــان، عــدم موفقیــت تحصیلــی، بــارداری نوجوانــان، و اچ آی وی/ایــدز هــم
موثــر اســت. یکــی از نتایــج فــوری ایــن برنامــه کاهــش ســوء رفتــار و
بــی توجهــی نســبت بــه کــودکان از طریــق افزایــش علاقــه، مراقبــت و حــس
همــدردی والدیــن اســت.

اقدامات پیش بینی شده در هفته مبارزه با مواد مخدر :

· برگزاری کمیته درون و برون بخشی برنامه ریزی هفته مبارزه با مواد
مخدر وارسال صورتجلسه

· برگزاری کارگاه آموزشی جهت پرسنل بهداشتی

· برگزاری نمایشگاه

· برگزاری مسابقات نقاشی و انشاء نویسی

· برگزاری مسابقات ورزشی

· پایش خانه های بهداشت پرخطر و ارسال چک لیست تکمیل شده به استان

· ادامه طرح یاریگران زندگی در قالب آموزش به گروه هدف و ارائه مستندات
مصور یک ماهه به معاونت

· درج شعارهای ارسالی در سربرگ مکاتبات اداری

· ارسال پیام در فضای مجازی

· برگزاری جلسات آموزشی مهارت فرزند پروری و نوجوان سالم و ثبت در
سامانه

· برگزاری جلسات آموزشی خودمراقبتی در اعتیاد

· افزایش موارد غربالگری مواد
(الکل و دخانیات ومواد ) وثبت در سامانه سیب

· افزایش موارد غربالگری
تکمیلی مواد و ثبت در سامانه

· حضور در مصلی های نماز جمعه و پاسخگویی در میز خدمت

شعار امسال : ابتدا مردم .انگ و تبغیض را متوقف و پیشگیری را تقویت کنید