آنفلوانزا یک بیماری ناشی از ویروس های
آنفلوانزا می باشد که باعث آلودگی دستگاه تنفسی بسیاری از حیوانات، پرندگان و انسان
می گردد. آنفلوانزای انسانی بیماری بشدت واگیر می باشد و معمولا بوسیله سرفه و عطسه
یک فرد بیمار منتشر می گردد.این بیماری با بیماری سرماخوردگی متفاوت است.

بطورکلی آنفلوانزا با میزان ابتلای تخمینی
سالیانه 15-10 درصد بالغین و 30-20 درصد در کودکان رخ می دهد. ناخوشی یا بیماری حاصله
می تواند منجر به بستری شدن در بیمارستان یا مرگ بویژه درگروههای پرخطر(کودکان، سالمندان،
افراد دارای بیماری مزمن) گردد. اپیدمی های بیماری می تواند منجر به غیبت از کار در
گروههای کاری بزرگ و یا مدارس و کاهش تولید گردد.

در حال حاضرموثر ترین راه پیشگیری از
بیماری و دفع کردن شدت بیماری انجام واکسیناسیون، رعایت بهداشت فردی و اجتماعی
(عمومی) می باشد.

آنفلوانزای پرندگان
و اهمیت انتقال آن به انسان:

آنفلوانزا علاوه بر انسان در گونه های
مختلف پرندگان و بسیاری از پستانداران از جمله اسب ، خوک و گربه سانان مشاهده می شود
ولی به دلیل امکان پرواز در پرندگان و تنوع سوش های ویروس آنفلوانزای مشاهده شده درپرندگان
و خطر انتقال آن به انسان و اثبات بروز پاندمی های قبلی با منشاء این ویروسها، آنفلوانزای
پرندگان دارای اهمیت خاص می باشد.

پرندگان دریایی و مخصوصاً اردکهای وحشی
و اردک سانان ، مخازن طبیعی این ویروسها بوده در مقابل ابتلاء به بیماری حاصله، شدیداً
مقاومند و از طرفی پرندگان اهلی و از جمله مرغها و بوقلمونها بویژه در مقابل اشکال
همه گیر و سریعاً کشنده بیماری، حساس می باشند.

ویروس آنفلوانزای پرندگان انسان را آلوده
می کند و موجب بیماری شدید با میزان مرگ بالا می گردد و این توانایی را دارد که خود
را با انسان تطبیق دهد و به عنوان یک عامل بالقوه بیماریزا برای انسان مطرح گردد یا
با سایر ویروسهای آنفلوانزای انسانی ترکیب و موجب پدیدار شدن یک عامل بیماریزا با توانایی
ایجاد پاندمی شود.

ویروس از طریق هوای تنفسی به آسانی از
پرنده ای به پرندة دیگر منتقل می شود و لوازم و اشیاء آلوده، غذاها، قفسه ها، لباسها
و بویژه کفشها نیز موجب انتقال ویروس از محلی به محل دیگر می شوند و از طریق پاها و
بدن حیواناتی نظیر جوندگان که نقش ناقل مکانیکی را ایفا می نمایند نیز ممکن است منتقل
گردند. ویروس آنفلوانزا ممکن است
از طریق فضولات پرندگان وحشی آلوده به پرندگان اهلی انتقال یابد.

مهمترین اقدامات کنترلی شامل معدوم سازی
سریع کلیه پرندگان بیمار یا تماس یافته، دفع مناسب لاشه ها و فضولات ، قرنطینه کردن
و ضدعفونی مرغداری ها می باشد.

ویروس آنفلوانزا در عرض 3 ساعت در دمای
56 درجه سانتیگراد یا نیم ساعت در دمای 60 درجه سانتیگراد و همچنین در تماس با مواد
ضدعفونی کننده رایج نظیر فرمالین و ید از بین خواهد رفت. ولی در دماهای پایین مقاوم
بوده و حداقل تا سه ماه بعد ممکن است در کودهای آلوده زنده بماند.

این ویروس همچنین قادر است در محیط آب
در دمای 22 درجه سانتیگراد به مدت 4 روز و در دمای صفر درجه سانتیگراد به مدت بیش از
30 روز به حیات خود ادامه دهد.

علایم بالینی

آنفلوانزا بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی
است که با تب، سرفه ، سردرد، گلودرد، درد عضلانی، تعریق، آبریزش بینی، و گاهاً استفراغ
و اسهال تظاهر می کند. در این میان تب و سرفه به عنوان علایم کلیدی مطرح می
باشند. سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می یابد؛ ولی سایر نشانه های بیماری بعد از
2 تا 7 روز خود به خود بهبود پیدا می کند.

شناسایی بیماری معمولاً براساس مشخصات
اپیدمیولوژیک آن صورت گرفته و موارد تک گیر آن را فقط با کمک روشهای آزمایشگاهی می
توان تشخیص داد. آنفلوانزا در افراد مختلف ممکن است از سایر بیماریهای ویروسی دستگاه
تنفس قابل تشخیص نباشد.

اشکال بالینی بیماری متفاوت بوده و ممکن
است نشانه هایی مثل سرماخوردگی، برونشیت، پنومونی ویروسی و بیماریهای حاد غیرقابل افتراق
دستگاه تنفسی را نشان دهد. اختلالات دستگاه گوارش (تهوع، استفراغ واسهال) نیز بروز
می کند و در کودکان ممکن است نشانه های گوارشی، علامت غالب باشد.

بیماری آنفلوانزای بدون عارضه به طور
کلی یک بیماری خود محدوده شونده است. بهبودی به سرعت ایجاد می شود اما بسیاری از بیماران
کاهش قوای جسمانی یا انرژی را برای یک هفته یا بیشتر دارند.

ویروس را قبل از شروع علائم بیماری(24
ساعت قبل) در ترشحات دستگاه تنفسی فرد آلوده می توان شناسایی نمود. به طور معمول ویروس
بعد از 5 تا 10 روز در ترشحات ویروسی فرد آلوده قابل گزارش نیست. 

مهمترین راه انتقال ویروس در محیط های
بسته ی پر جمعیت مثل اتوبوس ، مدرسه ، خوابگاه ها و...  از طریق هوا می باشد. از آنجا که ویروس آنفلوانزا
ممکن است ساعتها در شرایط سرد و رطوبت کم در محیط زنده بماند، انتقال ویروس از طریق
ترشحات آلوده نیز می تواند صورت گیرد.

دوره کمون : دوره کمون بیماری کوتاه
بوده و معمولاً بین 1 تا 3 روز است. دفع ویروس احتمالاً در بالغین بین 3 تا 5 روز بعد
از بروز نشانه های بالینی بیماری و در کودکان 7 تا 21 روز بعد از آن ادامه خواهد داشت.

افراد در معرض خطر
بیماری آنفلوانزای انسانی شامل موارد زیر هستند:

سالمندان (افراد بالای 50 سال)،
ساکنین آسایشگاهها و کارکنان آن، بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن (ریوی از جمله آسم،
قلبی- عروقی به جز هایپرتانسیون، خونی، کلیوی، کبدی، متابولیک از جمله دیابت ملیتوس
و...) ، بیماران مبتلا به بیماریهایی که سیستم تنفسی را مختل می نمایند، از جمله بیماریهای
احتقانی، صدمات نخاعی، اختلالات صرعی، اختلالات عصبی عضلانی،خانم های بارداری که سه
ماهة دوم و سوم حاملگی آنان مقارن با فصل شیوع آنفلوانزا می باشد.کودکان و نوجوانان
6 ماهه تا 18 ساله ای که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین می باشند ،
کودکان 6 ماه تا 5 سال

اقدامات احتیاطی برای
تماسهای نزدیک و خانگی با فرد بیمار یا مشکوک به آنفلوانزا:

موارد تماس خانگی باید با شست و شوی کامل
دستها به مدت 30 ثانیه با آب و صابون پس از هر تماس و یا آلودگی احتمالی، عدم استفاده از ظروف
غذاخوری مشترک ، پرهیز از تماس چهره به چهره با موارد احتمالی یا تأیید شده بیماری و استفاده ازماسک و
وسایل حفاظت فردی از خود مراقبت کنند.

احتمال دفع ویروس در کودکان 12 سال و
کمتر تا 21 روز از شروع بیماری و در افراد بالای 12 سال تا 7 روز پس از قطع تب وجود دارد و بهتر است در
طی این مدت توصیه های فوق رعایت شود.

موارد تماس با بیمار یا موارد تماس در
محیط های بسته (خانه، خانواده، بیمارستان و سایر مراکز نگهداری و... ) باید روزانه دو مرتبه کنترل
درجه حرارت شده و پیگیری علائم بیماری تا هفت روز بعد ازآخرین تماس انجام شود. موارد
تماس نزدیک و خانگی در صورتیکه دچار تب بالای 38 درجه و سرفه، تنگی نفس، یا سایر علائم
شوند بلافاصله با نظر پزشک تحت درمان داروهای ضدویروس قرار گرفته و تست های تشخیصی
انجام شود.

توصیه های بهداشتی
در خصوص آنفلوانزای پرندگان و سلامت مواد غذایی

- باید مطمئن شد که پرنده آلوده
وارد چرخه طبخ و مصرف خوراکی نگردد.

-  گوشت و فرآورده های خام غذایی بایستی بطور جداگانه از غذاهای طبخ شده نگهداری
شوند.

- هیچ نوع از فرآورده های گوشتی
پرندگان و تخم پرندگان بصورت خام و یا نیم پز و نیم پخته استفاده نشود.

- غذاهای پخته شده بیشتر از
2 ساعت در هوای اتاق نگهداری نشود زیرا باعث آلودگی آن خواهد گردید.

- غذاهای پخته نگهداری شده، قبل
از مصرف در دمای بالاتر از 60 درجه سانتیگراد گرم شود.

- گوشت پرندگان جهت مصرف باید کاملاً
پخته شود و پس از پخت هیچ قسمت صورتی رنگی باقی نماند. ویروس آنفلوانزا در دمای 80
درجه سانتیگراد در مدت یک دقیقه و در دمای 70 درجه سانتیگراد در مدت نیم ساعت از بین
می رود.

- تخم پرندگان (تخم مرغ) را تا
سفت شدن کامل زرده و سفیده آن پخت. (حداقل 5 دقیقه در آب جوش 70 درجه سانتیگراد قرار گیرد(.

- اگر برای طبخ از ماکروفر استفاده می
شود باید روی ماده مورد مصرف پوشانده شود و بر روی تمامی سطوح چرخانده شود. زیرا عدم
حرارت دهی به بعضی از نقاط گوشت می تواند باعث باقی ماندن ویروس در گوشت شود.

-طبخ گوشت بصورت آب پز مطمئن ترین راه
می باشد و توصیه می شود از روشهای دیگر مانند سرخ کردن، کباب کردن، بریان کردن و... خودداری شود.

-پوست بیرونی تخم مرغ نیز می
تواند آلوده به ویروس باشد لذا سعی کنید پوست بیرونی را حتماً شستشو دهید.

- از مصرف تخم مرغ های شکسته
خودداری نموده و تخم مرغهایی که پوسته آن آلوده به خون و یا فضولات می باشد باید قبل از مصرف شسته شده وبلافاصله
استفاده گردد. ویروس آنفلوانزا در فضولات پرندگان تا مدتهای طولانی زنده می ماند.

اقدامات پیشگیرانه
:

- استفاده صحیح از ماسک

- رعایت فاصله ایمن و دوری از افراد
مبتلا به بیماری های واگیر دار و پرهیز از تماس های غیر ضروری

- اجتناب از تماس دستها با چشمها،
دهان و بینی (قبل از شستشو و ضد عفونی کردن آنها) زیرا ممکن است از این طریق عوامل
بیماریزا وارد بدن شوند.

- تمیزکردن و گندزدایی مداوم و مکرر
وسایل و سطوح مشترک در خانه و مدرسه بالاخص زمانی که فرد بیماری در آن مکان حضور
دارد.

- شستوی صحیح و مرتب دست ها (با آب و
صابون یا مواد ضد عفونی کننده)

- تهویه مناسب و مطلوب هوای محل
زندگی و مدرسه (بدین منظور حداقل درهرساعت باید تهویه وجابجایی هوا 12-6  بار انجام شود. نصب سیستم تهویه (هواکش) و یا
باز کردن مداوم پنجره ها براحتی این امکان را فراهم می نماید)

- پرهیز از تماس بدون حفاظت با
پرندگان و سایر حیوانات و بالاخص لاشه پرندگان و حیوانات تلف شده

- دریافت واکسن سالیانه آنفلوانزا
بالاخص در گروههای حساس و آسیب پذیر و در معرض خطر

- تدوین برنامه مشخص برای ارزیابی
دانش آموزان و کارکنان توسط مسئولان مدرسه و جداسازی افراد بیمار و مشکوک و ارجاع به
مراکز خدمات جامع سلامت جهت اقدامات بعدی

- آموزش به والدین در مورد نفرستادن
دانش آموز مشکوک یا مبتلا به بیماری به مدرسه تا زمان بهبودی کامل

- رعایت کامل شیوه نامه های بهداشتی
و دستورالعمل آنفلوانزا و کرونا در مدارس

اقدامات لازم در صورت
ابتلا به آنفلوانزا  

- پوشاندن دهان و بینی در هنگام سرفه
و یا عطسه کردن

 - شستشوی صحیح و مرتب دست ها

- استفاده صحیح از ماسک و دفع
بهداشتی آن

- نوشیدن آب و مایعات کافی و استراحت
کردن

 - پرهیز از مصرف خودسرانه دارو و مراجعه به پزشک
در صورت تشدید و طولانی شدن علائم بیماری

- عدم استفاده خودسرانه از داروهای آنتی
بیوتیک ( این داروها بر روی سرماخوردگی و آنفلوانزا و بیماریهای

 ویروسی تاثیری ندارند. )

 - عدم حضور در اماکن عمومی و تجمعات( مدرسه ،
مساجد و....)

منبع : دستورالعمل آشنایی با بیماری
آنفلوانزا، راههای انتقال و پیشگیری  سال تحصیلی 1402-1401- نسخه 01

سلامت نوجوانان، جوانان
و مدارس مرکز بهداشت استان