کارشناس سلامت روان
نام و نام خانوادگی: نسرین هاشمی باغی
مدرک: کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
تلفن داخلی: 5543
مستقیم: 32395543-056
ایمیل: n.hashemi@bums.ac.ir
نام و نام خانوادگی: بیتا نجاری
مدرک: دکترای حرفه ای پزشکی
تلفن داخلی: 5539
مستقیم: 32395539-056
ایمیل: bitanajjari@bums.ac.ir
برنامه های سلامت روان
برنامه تشخیص و مراقبت اختلالات شایع روانپزشکی در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه
اختلالات روانپزشکی از جمله اختلالات شایع و ناتوان‌کننده بوده که غفلت از آنها خسارت‌های جدی در سطح فرد، خانواده و جامعه به دنبال خواهد داشت. آخرین پیمایش ملی سلامت روان نشان داد که تقریباً از هر چهار نفر یک نفر دچار یک یا چند اختلال روانپزشکی بوده که حدود 14% بار بیماری‌های کشور را شامل شده و شیوع اختلالات شدید روانپزشکی نیز حدود یک درصد می‌باشد؛ با این حال، دو سوم افراد مبتلا از مداخلات بهداشتی درمانی بهره‌مند نگردیده و بسیاری از خدمات ارائه‌شده نیز فاقد کیفیت مطلوب هستند. علاوه بر آن، اختلالات روانپزشکی هزینه قابل‌ملاحظه‌ای را به بیمار و خانواده وی تحمیل نموده به گونه‌ای که یک بیمار بیش از 30 درصد درآمد سرانه خانواده در طی یک سال را به خود اختصاص می‌دهد.
هزینه‌های اقتصادی مستقیم (بار مالی اقدامات تشخیصی، درمانی و بازتوانی) و هزینه‌های اقتصادی غیرمستقیم (کاهش توان فردی، کاهش نیروی مولد جامعه و بار خانوادگی) اختلالات روانی بسیار سنگین است. از سوی دیگر به دنبال شیوع اختلالات روانی، انواع آسیب‌های اجتماعی و متعاقباً هزینه‌های انتظامی و قضایی جامعه افزایش می‌یابد. در برخی آمارها بیشترین میزان ازکارافتادگی و کاهش نیروی مولد جامعه مربوط به بیماری‌های روانی است که این خود کندشدن و کاهش احتمال دستیابی به اهداف توسعه را به همراه دارد. همچنین اختلالات روانی با بیماری‌ها و آسیب‌های جسمی از جمله ایدز، صدمات و تصادفات رانندگی نیز دارای اثرات هم‌افزایی می‌باشند.
برنامه «تشخیص و مراقبت اختلالات شایع روانپزشکی در نظام مراقبت‌های بهداشتی اولیه» سعی دارد با ایجاد سازوکار غربالگری و تشخیص به‌هنگام، درمان مؤثر و در صورت لزوم ارجاع به‌موقع همراه با پیگیری روند درمان دسترسی به خدمات تشخیصی و درمانی را برای این گروه از بیماران تسهیل نموده و بدین ترتیب از پیامد‌های ناگوار این قبیل اختلالات جلوگیری نماید. اهداف اختصاصی این برنامه شامل غربالگری و ارزیابی اولیه سلامت روان جمعیت هدف توسط بهورزان، مراقبین سلامت و ماماها و شناسایی موارد غربال مثبت، بررسی تکمیلی تمامی موارد غربال مثبت توسط پزشکان عمومی جهت تشخیص بیماران مبتلا به اختلالات اعصاب و روان و در صورت تأیید تشخیص، درمان یا در مواقع لزوم ارجاع بیماران به سطوح بالاتر همراه با پیگیری روند درمان و ارائه خدمات روانشناختی به صورت حرفه‌ای توسط کارشناسان سلامت روان می‌باشد.
برنامه پیشگیری از رفتارهای آسیب به خود
بر اساس گزارش National Institute of Mental Health آمریکا، خودکشی یک مشکل بزرگ سلامت عمومی و قابل پیشگیری است. مطالعه جهانی بار بیماری ها، خودکشی را سیزدهمین عامل مرگ در جهان اعلام کرد. میزان خودکشی در کشورهای مسلمان و آمریکای لاتین پایینتر و در کشورهای اروپای شرقی مانند بلاروس، لیتوانی و روسیه بالاتر است. اغلب موارد خودکشی (73%) در کشورهای درحال توسعه و حدود 60% موارد خودکشی در آسیا، به خصوص چین، هند و ژاپن انجام میشود.
اپیدمیولوژی خودکشی در کشورهای مختلف جهان بسیار متفاوت است. درکشورهای درحال توسعه بیشتر خودکشیها در جمعیت 24-15 و سالمندان بالای 65 سال انجام میشود در حالی که در کشورهای توسعهیافته خودکشی در گروه سنی زیر 30 سال بیشتر است. در کشورهای توسعهیافته بیش از 90% افرادی که خودکشی میکنند مبتلا به یک اختلال روانپزشکی هستند ولی این میزان در کشورهای درحال توسعه 90%-60 است . در اغلب کشورها میزان مرگ به دنبال اقدام به خودکشی در مردان بالاتر است ولی در کشور چین، به ویژه در مناطق روستایی، این میزان در زنان بالاتر است.
علیرغم تصور پایین بودن میزان خودکشی در کشورهای اسلامی، شواهد نشان می دهند که خودکشی در این کشورها در حال افزایش است. در سال های اخیر پدیده خودکشی در ایران هم به عنوان یک مشکل بهداشتی مطرح می باشد، زیرا بر اساس ارزیابی Years of Potential Life Lost (YPLL) سال های زیادی از زندگی به دلیل خودکشی از دست می رود. ارزیابی YPLLدر ده استان ایران نشان داد که خودکشی در طیف سنی 24-15 سال 40 درصد YPLL را به خود اختصاص می دهد. براساس گزارش سازمان جهانی بهداشت، میزان خودکشی در ایران در هر دوجنس 3/5 در هر صدهزار نفر جمعیت بوده که این میزان در مردها و زنان به ترتیب 7 و 6/3 گزارش شده است.
گزارش های متعددی در مورد رفتارهای خودکشی در ایران وجود دارد که نشان دهنده تنوع در شیوه جمع آوری داده ها می باشد. یک عقیده عمومی در بین پژوهشگران این است که خودکشی معمولا underreport می شود و بعضی از پژوهشگران اعتقاد دارند که معمولا میزان خودکشی 25-20% کمتر از مقدار واقعی تخمین زده می شود به ویژه در مواردی که اطلاعات صرفاً مبتنی بر سیستم روتین جمع آوری اطلاعات است. در ایران سیستم ثبت ملی داده های مرتبط با رفتارهای خودکشی در نظام سلامت وجود دارد ولی به دلیل مشکلاتی از قبیل عدم همکاری خانواده های افراد اقدام کننده یا فوت شده ناشی از انگ اجتماعی اقدام به خودکشی، عدم پوشش مناسب بیمه در افراد اقدام کننده به خودکشی و عدم توجه سیستم خصوصی به ثبت داده های خودکشی در اجرا با نواقصی همراه است.
اهداف کلی برنامه پیشگیری از رفتارهای خودکشی در کشور:
· کاهش میزان اقدام به خودکشی در جمعیت عمومی
· کاهش میزان فوت ناشی از خودکشی در جمعیت عمومی
سلامت روان کودکان و نوجوانان بخشی اساسی از سلامت و رفاه عمومی است. هر اقدام جدی برای بهبود بهداشت روان کودکان مستلزم ارزیابی کیفیت تربیت کودک و روابط خانوادگی آنهاست. کیفیت روابط والدین و فرزندان، از عوامل تعیین کننده ی سازگاری است. نحوه ی تعامل والدین با کودک و جو روانی-عاطفی حاکم بر خانواده، خصوصیات شخصیتی و رفتاری کودک را شکل می دهد. روابط نادرست کودک با والدین، عدم توجه به فعالیت ها و پیشرفت ها، فقدان توجه به حقوق و احساسات کودک منابع موثری در رشد نارسا و ناسازگاری فردی می باشد. شیوه های گوناگون فرزندپروری در میان کودکان و نوجوانان رفتارهای متفاوتی به وجود می آورد. منظور از شیوه های فرزندپروری، روش هایی است که والدین برای کنترل فرزندان خود در پیش می گیرند.
شواهد قوی وجود دارد که نشان می دهد روش تربیتی کودک و عوامل خطر مرتبط با خانواده در ایجاد اختلال سلوک در کودکان نقش دارد.( Sanders 2004 )
همچنین مطالعات دیگر نشان می دهد سبک تربیتی والدین یک عامل مهم پیش بینی کننده سوء رفتار با کودکان و همچنین عامل اساسی در انتقال و تداوم کودک آزاری از نسلی به نسل دیگر است. ( Ateah 2005, Dixon 2005, Slack 2004)
مطالعات متعددی نیز نشان می دهد که آموزش مهارتهای فرزندپروری موجب بهبود رفتار والدین ،کاهش سوء رفتار با کودکان(کودک آزاری) ، تغییرات مثبت در درک والدین از رفتارهای خود؛ کاهش افسردگی و استرس مادران؛ افزایش رضایت والدین و کاهش تعارض والدین در مــــورد روش تربیت کودکان می شود. ( Gottlieb, 2004; Barlow, 2000; Patterson, 1982; Taylor & Biglan, 1998; )
اهداف کلی برنامه در کشور:
- پیشگیری از اختلالات روانپزشکی و مشکلات رفتاری کودکان
- ارتقاء روابط والد و کودک
- توانمند سازی والدین
مهارتهای زندگی توانائی های برای سازگاری و رفتار مثبت هستند که فرد را قادر می سازند بطور موثری با نیازها و تغییرات زندگی روزانه مواجهه شوندWHO) زیر چاپ(. بخصوص مهارتهای زندگی گروهی از توانائی ها و مهارتهای بین فردی هستند که به افراد کمک می کند بتوانند تصمیماتشان را شکل دهند. مشکلات را حل کنند، بطور نقادانه و خلاقه انه فکر کنند ، ارتباط موثر داشته باشند، ارتباط سالمی بسازند ، عدم تاکید بر دیگران مقابله مناسب و مدیریت زندگی بطور سازنده و سالم .
(2003WHO/HQ,world Bank and pcd). هرچند در طی دوران تحصیلی نوجوانان چیزهای زیادی یاد می گیرند و در طی آن نیازها و مشکلات متعدد مواجهه می شوند که درچارچوب برنامه آموزشی درسی می باشد. ولیکن آموزش مهارتهای زندگی می تواند یک جزء اصلی ارتقاء سلامت محسوب گردد. مهارتهای زندگی با رویکرد قراردادی آموزش سلامت و دیگر مداخلات اجتماعی در مدارس متفاوت است. برنامه های آموزشی کلاسیک یک فرآیند یادگیری متمرکز به دانش آموز و تعیین مهارت جدید در محیط حمایتی کلاس می باشد. این رویکرد برنامه های آموزشی را تقویت می کند. یادگیری مهارتها ممکن است بعنوان یک پکیج کاری جهت ارتقاء سلامتی و یادگیری در مدرسه یا ممکن است بعنوان راهی برای ترکیب آنها و یا تقویت آنهابکارگرفته شود
(2005CBS Publication). یادگیری مهارتها در یک زمینه وسیعی می تواند آموزش داده شود مثلاً یادگیری تصمیم گیری مرتبط با جاده سلامتی ، دوست یابی ، تکالیف مدرسه ، سیگار ، رفتار مربوط به ایدز و غیره . یادگیری مهارتها با این روش یک مهارت تقویتی مثبت مداومی می تواند باشد که هر درسی که یاد گرفته می شود اساس یادگیری درس بعدی خواهد بود. بدین ترتیب یادگیری مهارتها در تمام دوران بصورت مارپیچی ادامه می یابد.
تحقیق نشان داده است که آموزش مهارتهای مبتنی بر سلامت سبک زندگی را ارتقاء می دهد و رفتارهای ریسکی را کاهش می دهد. یک متاآنالیز از 207 برنامه پیشگیری مدرسه ای مبتنی بر مواد منجر به پیشگیری 9 دسته از مشکلات گردیده است ( جک، تی جونز 2002).
اهداف کلی برنامه در کشور: پیشگیری از اختلالات روانپزشکی و مشکلات رفتاری
انتخاب حالت کور رنگی
سرخ کوری سبز کوری آبی کوری سرخ دشوار بینی سبز دشوار بینی آبی دشوار بینی تک رنگ بینی تک رنگ بینی مخروطیتغییر اندازه فونت:
تغییر فاصله بین کلمات:
تغییر فاصله بین خطوط:
تغییر موس:
تغییر فونت:
تغییر رنگ ها:
رنگ اصلی:
رنگ دوم:
رنگ سوم: