آموزش سلامت ترکیبی از تجارب آموزشی برنامه ریزی شده برای پشتیبانی از افراد،گروه ها و جوامع به منظور کسب اطلاعات و مهارتهای مورد نیاز برای اخذ تصمیمات بهداشتی و ارتقای سلامت ترکیبی طراحی شده از مکانیسم های آموزشی، سیاسی، محیطی، ساختاری یا سازمانی است که از فعالیتها یا شرایط زندگی منجر به ارتقای سلامت افراد و جوامع حمایت می کند

مسئولیتهای آموزش بهداشت و ارتقای سلامت شامل:

• ارزیابی نیازهای جامعه در برنامه نیاز سنجی سلامت جامعه
• طراحی برنامه های مداخله ای بر اساس نتایج نیازسنجی سلامت جامعه
• اجرای برنامه های مداخله ای تدوین شده بر اساس نتایج نیازسنجی سلامت جامعه
• اجرای برنامه ملی خودمراقبتی در حیطه های مختلف
• اجرای برنامه جلب مشارکت اجتماعی در قالب برنامه داوطلبان سلامت
• اجرای برنامه ارتباطات خطر و مشارکت اجتماعی
• نظام جامع مشارکت اجتماعی در تحقق عدالت در سلامت
• اجرای برنامه ارتقای فرهنگ سلامت
• آموزش، اطلاع رسانی ، ارتباطات و مشارکتهای اجتماعی در برنامه ملی سلامت خانواده و نظام ارجاع
• ارزشیابی رسانه های تولید شده در سطوح مختلف

• • برنامه ملی خودمراقبتی :

برنامه خودمراقبتی به دنبال گسترش مشارکت آگاهانه مردم در عرصه تأمین، حفظ و ارتقای سلامت در تمامی خانه ها و محلات است. این برنامه به عنوان پنجمین برنامه ملی تحول نظام سلامت در حوزه بهداشت طراحی و بسته خودمراقبتی در تاریخ 13۹4/7/18طی نامه شماره 300/11036د معاونت محترم بهداشت برای اجرا، ابلاغ گردید و در تابستان سال 1401 با توجه به چالش ها و مشکلات برنامه مورد بازنگری قرار گرفت.

• سواد سلامت
  عبارت است از میزان ظرفیت هر فرد برای کسب، درک و فهم مربوط به سلامت که برای تصمیمگیری و عمل مناسب است.
• خودمراقبتی فردی
  شامل اعمالی است اکتسابی، آگاهانه و هدفدار که فرد برای خود، فرزندان و خانواده اش انجام می دهد تا سالم بمانند، از سلامت جسمی، روانی و اجتماعی خود و خانواده خود حفاظت کند، نیازهای جسمی، روانی و اجتماعی خود و آنها را برآورده سازد، از بیماریها یا حوادث پیشگیری کند، بیماری های مزمن خود و خانواده خود را مدیریت کند و نیاز از سلامت خود و خانواده اش بعد از ابتلا به بیماری حاد یا ترخیص از بیمارستان، حفاظت کند.
  -  سفیر سلامت خانواده
  عضوی از اعضای یک خانواده است (ترجیحا مادر خانواده) که حداقل 8کلاس سواد خواندن و نوشتن دارد ( و با سواد کمتر در مناطقی که فرد با 8 کلاس سواد وجود ندارد) و به صورت داوطلبانه مسولیت انتقال مطالب آموخته شده در حوزه سلامت و مراقبت فعال از سلامت خود و اعضای خانواده (خانواده محور) را بر عهده دارد.
  - سفیر سلامت دانش آموز، دانشجو و طلبه
  سفیر سلامت دانش آموز، دانشجو و طلبه؛ به دانش آموز، دانشجو و طلبه داوطلب و علاقه مند به فراگیری و فعالیت در حیطه های مختلف سلامت گفته می شود.
  - خودیاری
  فرآیندی خودجوش است که در آن افرادی که مشکل یا آرمانی مشابه دارند، به یکدیگر کمک می کنند تا سلامتشان ارتقا یابد، از تأثیر بیماری و آسیب کاسته شود و تا افراد در حد امکان به زندگی سالم و طبیعی خود بازگردند.
  
  - خودمراقبتی سازمانی
  فرآیندی انتخابی، مشارکتی و فعال برای ارتقای سلامت یک سازمان است که توسط اعضای سازمان، طراحی، اجرا، پایش و ارزشیابی می شود.
  - شورای ارتقای سلامت / دبیرخانه سلامت سازمان
  ساختاری است که برای اجرای برنامه خودمراقبتی، در هر دستگاه /سازمان /اداره تشکیل می شود.
  - سازمان های دولتی /غیر دولتی حامی سلامت
  سازما ن های حامی سلامت ، سازمان هایی هستند که به طور داوطلبانه درگیر اقدام انتخابی، مشارکتی و فعال برای ارتقای سلامت سازمان خود، کارکنان، مشتریان و جامعه باشند. در سطح شهرستان ها، ادارات دولتی/ غیر دولتی در برنامه وارد می شوند.
  
  - خودمراقبتی اجتماعی
  فرآیندی انتخابی، مشارکتی و فعال برای ارتقای سلامت یک جامعه است که توسط گروهی از شهروندان آن جامعه، طراحی، اجرا، پایش و ارزشیابی میشود.
  - شورای شهر/روستا/شورایاری حامی سلامت
  شورایی است که به طور داوطلبانه درگیر اقدام انتخابی، مشارکتی و فعال برای ارتقای سلامت محله و جامعه است.
  - داوطلب سلامت متخصص:
  در برنامه خودمراقبتی سازمانی: فردی است که با ابلاغ کتبی بالاترین مقام دستگاه /سازمان /اداره، برای برقراری ارتباط با سطوح مختلف سازمان و نیز ارتباط با معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی منطقه تحت پوشش، تعیین میگردد. این فرد مسئول پیگیری اقدامات اجرایی مرتبط با سلامت در دستگاه /سازمان /اداره و نظارت بر اجرای برنامه می باشد.
  در برنامه خودمراقبتی اجتماعی: یکی از اعضای شورا است که برای برقراری ارتباط با حوزه معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی منطقه تحت پوشش از سوی شورای شهر/روستا/ شورایاری، تعیین میگردد. این فرد مسئول پیگیری اقدامات اجرایی مرتبط با سلامت در شورای مذکور و نظارت بر اجرای برنامه میباشد.
  خدمات داوطلبانه:
  خدماتی است که افراد خیر اندیش بدون انتظار به پاداش مادی برای بهبود زندگی سالم و مناسب دیگران تلاش می کنند ، فعالیتهای داوطلبانه مردم در حوزه های سلامت چشم انداز مشخصی از مشارکت مردمی است که آنان را در ارتقاء سلامت فرد، خانواده و جامعه سهیم و درگیر می کند .
  داوطلب سلامت محله:
• یک نفر از اعضای خانوار های تحت پوشش هر خانه بهداشت / پایگاه سلامت که اعلام آمادگی جهت همکاری داوطلبانه با نظام سلامت می نماید این فرد ضمن اینکه می تواند به عنوان سفیر سلامت خانواده اقدامات مرتبط به خودمراقبتی فردی را در مورد خود و خانواده مطابق با دستورالعمل های ابلاغی انجام می دهد اعلام آمادگی می نماید تا به عنوان داوطلب سلامت نیز در محله فعالیت نماید و لذا تحت آموزش های مرتبط به تربیت رابطان سلامت محله نیز قرار می گیرد و پس ازگذراندن دوره های آموزشی کتاب مقدماتی بر اساس تمایل 5تا 20خانوار را تحت پوشش قرار می دهد.