به گزارش روابط عمومی معاونت بهداشتی دانشگاه، دکتر مجید شایسته معاون بهداشتی دانشگاه، به مناسبت آغاز پویش ملی سرطان پستان، پیشگیری و مبارزه با بیماری سرطان را از اولویت های نظام سلامت در ایران و کل دنیا دانست. ایشان افزود؛

سرطان یک بیماری نیست بلکه نوعی از بیماری است. بیش از 200 نوع متفاوت از بیماری سرطان وجود دارد که هرکدام به شیوهای خاص ایجاد می شوند. چیزی که در همه آنها مشترک است این است که همه آنها به روشی مشابه شروع می شوند: با یک تغییر در ساختار طبیعی یک سلول.

در ادامه، دکتر شایسته در پاسخ به سوالات خبرنگار موارد ذیل را مطرح نمود؛

برای درک بیشتر بیماری لطفا اول بفرمایید سلول چیست و چگونه کار می کند؟

همه ما از یک سلول زندگی را آغاز می کنیم، وقتی که یک سلول تخمک توسط یک اسپرم بارور میشود، سلول بارور شده شروع به تقسیم به دو، چهار، شانزده و الی آخر می کند و سرانجام به صورت یک انسان کامل در می آید. اما تقسیم سلولی به همین جا ختم نمی شود، سلول ها مرتب در بدن در حال فعالیت هستند و بخشی از فعالیت همان تقسیم، مضاعف سازی، ترمیم ضایعات پوستی، ترمیم رشد مو و صدها انجام وظیفه دیگر است. انواع سلول ها کارهای مختلف انجام می دهند. همیشه سلول ها درحال نو شدن و تکثیر هستند. گاهی اوقات اشتباهاتی رخ می دهد که در نتیجه آنها یک سلول غیر طبیعی ایجاد می شود. این سلول تقسیم شده و همینطور زنجیره های از سلول غیر طبیعی ایجاد و تقسیم می شود.

تقسیم سلول های طبیعی به دقت کنترل می شود ولی تقسیم سلولهای غیر طبیعی تحت کنترل نبوده و زمان توقف این تقسیم هم مشخص نیست. یک دسته از سلول های غیرطبیعی" تومور" نامیده می شود. همه تومورها سرطانی نیستند. دو نوع تومور وجود دارد: خوش خیم و بدخیم.

تومورهای بدخیم چگونه شکل می گیرند؟

همان سرطان هستند که می توانند خطرناک باشند و به قسمتهای مختلف بدن حمله کرده و مانع فعالیت سلول های سالم شوند. ضمناً این سلول ها گسترش یافته و به نقاط دیگر بدن حمله می کنند و در وقت ساکن شدن در نقاط جدید بدن تجمعات سلولی غیرطبیعی ایجاد کرده و"رشد ثانویه" پیدا می کنند.

علت بیشتر مرگ و میر ها به علت رشد ثانویه سرطان است به همین جهت تشخیص زودرس سرطان ها قبل از بروز رشد ثانویه بسیار پر اهمیت تلقی می شود.

برای پاسخ به پرسش های رایج در مورد عوامل ایجاد سرطان در این قسمت باید واقعیت را از تخیلات جدا کرد. در حال حاضر سرطان ها پس از بیماری های قلبی - عروقی دومین علت مرگ و میر در ایران محسوب می شود. عادت های جدید زندگی، افزایش مصرف دخانیات، افزایش جمعیت و. . . از عوامل مسبب افزایش بیماری سرطان می باشد .

سرطان ها از جمله عوامل اصلی بیماری ها و مرگ و میر در جهان هستند. شایع ترین موارد سرطان در بین مردان استان معده، روده بزرگ، پروستات، ریه و مری و شایعترین سرطان ها در بین زنان استان سرطان پستان، روده بزرگ، معده، مری و ریه است. حدود یک سوم از مرگ های ناشی از سرطان در اثر پنج مشکل رفتاری قابل پیشگیری با تغییر شیوه زندگی رخ می دهند: شاخص توده بدنی بالا ) در گروه اضافه وزن، چاقی یا چاقی شکمی قرار گرفتن (مصرف کم میوه و سبزیجات، عدم فعالیت بدنی، مصرف سیگار و مصرف الکل .

عوامل فیزیکی همانند پرتوهای ماورای بنفش و یونیزان، عوامل شیمیایی همانندمواد موجود در دود سیگار، رنگ ها، سم آفلاتوکسین و ارسنیک و عوامل بیولوژیک همانند عفونت های ناشی از ویروس ها، باکتری ها و میکروب های خاص از جمله عوامل ایجاد کننده سرطان ها هستند همچنین، سالمندی نیز یکی دیگر از عوامل بنیادی ایجاد سرطان است. شیوع سرطان به طور چشمگیری با افزایش سن، زیاد می شود.

از جمله عوامل خطر جهانی برای ایجاد سرطان می توان استفاده از سیگار، مصرف الکل، تغذیه ناسالم و عدم تحرک بدنی را نام برد. برخی ازویروس ها همانند هپاتی B ، هپاتیت C و برخی از انواع ویروس پاپیلومای انسانی HPV ، خطر سرطان ها را افزایش می دهد.

با افزایش آگاهی در مورد علل ایجاد کننده سرطان و مداخلات لازم برای پیشگیری می توان از سرطان پیشگیری کرد. در صورت تشخیص زود هنگام و درمان مناسب، بسیاری از سرطانها احتمال بهبود دارند. بیش از 20% مرگ های ناشی از سرطان با تغییر سبک زندگی و اجتناب از عوامل خطر اصلی، قابل پیشگیری هستند .

چه عواملی باعث افزایش خطر بروز سرطان در فرد می گردد؟

1. مصرف سیگار
2. اضافه وزن و چاقی
3. رژیم غذایی ناسالم و مصرف کم میوه و سبزیجات
4. عدم فعالیت بدنی
5. مصرف الکل
6. عفونت های آمیزشی از جمله HPV
7. مواجهه با اشعه ها
8. آلودگی هوای شهر
9. دودهای داخل منزل ناشی از احتراق ناقص سوخت های جامد

راههای پیشگیری از سرطان چیست؟

1. پرهیز هر چه بیشتر از عوامل خطر ذکر شده در باال
2. واکسیناسیون بر علیه ویروس پاپیلومای انسانی HPV و هپاتیتB
3. کنترل خطرات شغلی
4. کاهش مواجهه با اشعه های غیریونیزان نورخورشید (UV)
5. کاهش مواجهه با اشعه های یونیزان ( شغلی یا تصویربرداری های تشخیص پزشکی )

با توجه به هفته سلامت زنان در رابطه با سرطان پستان توضیح دهید؟

سلامت زنان و به ویژه مادران از مفاهیم زیر بنایی در توسعه است. زنان حدود نیمی از جمعیت جهان را تشکیل می دهند و نه تنها مسئول سلامت خود هستند بلکه بیشترین مراقبت ها را براى بهداشت خانواده انجام می دهند. به این ترتیب وضعیت سلامت زنان تأثیر بسزایی بر سالامت فرزندان، خانواده و جامعه پیرامون آنها دارد و چنانچه این موضوع نادیده گرفته شود، سلامتی خانواده و جامعه نیز دچار آسیب خواهد شد.

امروزه یکی از عوامل نگران کننده در سلامتی زنان، سرطان پستان است. سرطان پستان بیماری است که در آن، سلول های بدخیم در بافت پستان ایجاد می شوند. در اکثر کشورهای دنیا سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان است. در ایران و استان ما نیز این بیماری در صدر سرطان های خانم ها قرار دارد و بروز آن در حال افزایش است.

عوامل ابتلا به سرطان پستان را شرح دهید؟

مهم ترین عواملی که باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان می شوند عبارتند از: سابقه فامیلی ابتال به سرطان پستان ( بخصوص در مادر، خواهر یا دختر( ، سابقه سرطان پستان در خود فرد، سن اولین زایمان بیشتر از 50 سال، نازایی، بلوغ زودرس، یائسگی دیررس، چاقی پس از یائسگی، مصرف زیاد چربی حیوانی در رژیم غذایی،کمبود ویتامین D ، فعالیت فیزیکی ناکافی، سابقه تابش اشعه زیاد به قفسه سینه، برخی از بیماریهای خوش خیم پستان

علائم و نشانه های سرطان پستان چیست؟

1.توده یا تومور پستان 2.ترشح از نوک پستان 3 .تغییرات پوست پستان 4 .تغییرات نوک پستان )قرمزی و خارش نوک پستان همراه با پوسته تغییراندازه پستان پوسته شدن و ترک خوردن آن نیزمی تواند عالمتی از سرطان پستان باشد ) 5 -بزرگی غدد لنفاوی زیر بغل 6- تغییر اندازه پستان

مراحل تشخیص زودرس سرطان پستان را شرح دهید؟

خودآزمایی پستان، معاینه پستان توسط ماما یا پزشک، ماموگرافی و سونوگرافی پستان

خودآزمایی پستان: خود آزمایی پستانها باید از سن 20 سالگی، به صورت ماهیانه انجام شود. بهترین زمان برای انجام معاینه ماهیانه،2الی 3 روز پس از  قطع خونریزی ماهیانه است. در دوران یائسگی، حاملگی و شیردهی معاینه را در یک روز مشخص در هر ماه می توانید انجام دهید.

خودآزمایی پستان شامل دو مرحله است:

مرحله اول: نگاه کردن

نگاه کردن در مقابل آینه طی مراحل زیر صورت می گیرد:

الف- دست ها را در دو طرف بدن به حالت آویزان قرار دهید و پستان ها را از نظر تغییرات غیرطبیعی بررسی کنید.

ب- دستها را در دو طرف سر بصورت صاف بالا  ببرید و به پستان ها خصوصاً از نظر فرو رفتگی پوست و توکشیدگی نوک پستان ها و سایر علائم غیرطبیعی نگاه کنید.

ج- دست ها را به روی کمر فشار داده و شانه  ها را به عقب بکشید و در این حالت پستان های خود را مانند حالت های قبل بدقت بررسی کنید.

د- خم شوید و دست ها را به صورت آویزان در دو طرف تنه قرار دهید و در آیینه، بدقت به ظاهر پستان ها نگاه کنید. در هر یک از این 5 حالت، پستان ها را هم از روبه رو و هم از کنار نگاه کنید و آنها را از نظر علائم سرطان پستان که قبلا گفته شد، بررسی کنید.

مرحله دوم: لمس

برای لمس پستان ابتدا به پشت دراز بکشید. برای معاینه پستان چپ، یک بالش کوچک در زیر شانه چپ بگذارید و دست چپ را نیز در زیر سرتان قرار دهید، بطوریکه پستان چپ کاملاً در وسط قفسه سینه قرار بگیرد. در مورد پستان راست، بر عکس عمل کنید. برای معاینه از نرمه انگشتان (بند آخر انگشت) استفاده  کنید. هیچگاه بافت پستان را بین انگشت شست و سایر انگشتان فشار ندهید. زیرا ممکن است اشتباهاً احساس کنید که یک توده را لمس کرده اید.

از انتهای بالایی پستان (حدود استخوان ترقوه) تا پایین پستان (لبه پایینی دنده ها) و از جناغ سینه تا تمام زیر بغل باید معاینه شود. برای این کار می توانید از اطراف پستان به طرف نوک پستان در دایره های فرضی هم جهت با عقربه های ساعت، لمس را انجام دهید. پس از لمس هر پستان، لمس زیر بغل همان طرف را انجام دهید. در انتهای معاینه، پستان ها را در جهات مختلف مانند حالت دوشیدن فشار مختصری دهید و به ترشحات نوک پستان توجه کنید. لمس پستان ها را می توان در زیر دوش هنگام حمام کردن انجام داد. در این حالت که پستان و انگشتان خیس و لغزنده هستند، ممکن است توده ها بهتر لمس شوند.

در صورت لمس توده در پستان و یا سفت شدن بافت قسمتی از پستان به مرکز خدمات جامع سلامت جهت بررسی بیشتر مراجعه کنید.

معاینه پستان توسط ماما یا پزشک :

تمامی زنان بالای30 سال (زنان سالم و سابقه دار ) و زنان زیر 30 سال دارای سابقه فردی یا خانوادگی جهت غربالگری و تشخیص زود هنگام سرطان پستان  بایستی توسط ماما یا پزشک معاینه شوند. موارد مشکوک بایستی جهت بررسی بیشتر صرفاً به متخصص جراح عمومی ارجاع شوند.

نکته : کلیه مادران علاوه بر معاینه ماهیانه پستان توسط خودشان، در صورتی که در معاینه ماما یا پزشک همه موارد شرح حال منفی و معاینه از همه نظر طبیعی بود، در افراد 30تا 40 سال 2 سال بعد و در افراد بالای 40 سال یک سال بعد جهت معاینه توسط ماما به پایگاه ها و مراکز خدمات جامع سلامت مراجعه نمایند.

ماموگرافی:

ماموگرافی، عکسبرداری از پستان بوسیله اشعه ایکس است. در زنان با سابقه خانوادگی سرطان پستان و یا سابقه بیماری های پستان در خود فرد انجام ماموگرافی با نظر پزشک متخصص زنان توصیه می گردد.